Binnen de polders die onder de V.V.P.A. vallen mag zeker de historie van deze bijzondere polder niet ontbreken. We hebben uit een epistel van Arie Beukelman een samenvatting mogen maken en willen die namens de werkgroep (Kring Kijvelanden) onder de aandacht van de leden brengen.
Aan- en opwassen worden in de loop der eeuwen van een plaat eerst een griendland, gors en tenslotte, na bedijking, bouw- en weiland. Wanneer op 18 april 1411 door graaf Willem van Beijeren aan heer Jacob van Rijsoorde, ridder, Aelbrantswaert ter (her)bedijking wordt uitgegeven ontstaat er door aanslibbing een aanwas tegen de Aelbrantswaertsedijk.
Op 12 oktober 1467 geeft Aerent – de bastaard van Ysselsteyn, heer van Aelbrantswaert – aan Gerrit van Abbenbrouck, ter bedijking tot zomer- of winterland, uit een aanwas, gors, slik of rietbroeck. Gelegen langs de zeedijk van Aelbrantswaert. Omdat het nieuwe land moeilijk zal kunnen afwateren, als gevolg van de toename van de zee, mag het door Aelbrantswaert uitwateren.
De dijk die toen aangelegd is, lag waar nu het fietspad door de Kijvelanden loopt. Uit de archiefstukken blijkt dat de oorspronkelijke naam van het nieuw bedijkte land “Laetghen” was. Het stuk land bij het spui, waar nu volkstuinen zijn, wordt nog altijd het Laatje genoemd.
Over de juiste begrenzing zijn meermalen geschillen gerezen tussen de heeren van Rhoon en Aelbrantswaert zodat het zeer wel mogelijk is dat daardoor de naam Kijfland of Kijvelanden ontstaan is.
Na de Allerheiligenvloed van 1 november 1570, waarbij de Albrandswaardsedijk doorbrak en het Wiel ontstond, was er wederom een geschil over de aanleg van een dijk, over het gors het Laetghen tot de zeedijk van Poortugaal. Dit tussen Aert Hendriks, dijkgraaf, jonkheer Raes van Roon, Adriaen Pieters snijer en Dirrick Koedieff, heemraden van Aelbrantswaert en schout en schepenen van Aelbrantswaert, de heemraden van Poortugaal en heemraden en ingelanden van de gors van Laetghen.
Op 10 mei 1571 doen jonkheer Gerrit van Roon, Harman Lenertz, Barent Pieters en Jan Willemsz Schilperoort als arbiters en Guilem Drenckwaert, baljuw en ruwaard van Putten uitspraak: “De dijk zal over het gors van Laetghen worden aangelegd waardoor het dorp vrij wordt gedijkt en een deel van het gors binnen wordt gedijkt, hierbij zal het spui en de kade van Poortugaal door een nieuwe moeten worden vervangen. De ingelanden van het Laetghen moeten op hun grond een nieuwe spuivliet, breed 12 of 14 voet, laten aanleggen met een dijk erlangs met een berm van 1 roede breed; en een haven even breed als de oude, de kosten op dezelfde wijze verdeeld als van de nieuwe dijk: Aelbrantswaert 2/3 en Poortugaal 1/3. Voor elk gemet van het Laetghen war wordt binnen gedijkt moet eenmaal 24 karolus gulden worden betaald, waarna dit land vrij van dijklasten zal zijn”.
Zo ontstond dus de BinnenKijvelandse polder. De BuitenKijvelandse polder, het Slobbegors en het Hongerland zijn daar weer tegen aangeslibd en met een zomerkade bedijkt. In de winter van 1775 brak tijdens een stormvloed de dijk van het Buitenkijveland door en sloeg drie wielen. Deze lagen halverwege de weg die nu naar de TBS-kliniek gaat en zijn gedicht met afval van het ziekenhuis Maasoord. Het land daar wordt nog altijd de Drie Walen genoemd.
Zowel Binnen- als BuitenKijvelanden hadden een bestuur dat bestond uit een voorzitter en twee leden, waardsman genoemd. Tevens waren er een secretaris-penningmeester en een bode in dienst. Later kwam daar nog een gedeputeerde bij, die door de Koning uit een voordracht van drie personen benoemd werd.
In 1942 werden de polders samengevoegd en op 15 maart 1973 opgenomen in het nieuw gevormde Waterschap IJsselmonde.
De afwatering van de BinnenKijvelanden ging langs natuurlijke weg via twee stenen duikersluizen op de Poortugaalse haven. De afwatering van de BuitenKijvelanden werd verzorgd via een windwatermolen op diezelfde haven. De wegen waren onverharde aardem wegen, zodat in de herfst de wagens tot hun assen in de bagger zakten. Eerst tussen 1937 en 1939 werden de wegen voorzien van betonnen rijbanen.
Regelmatig ook overstroomden de buitenpolders. Lezen we bijvoorbeeld wat ArieVermaat daarover schrijft in zijn kroniek. 19 juni 1897: een hevige storm uit het N.W. met regen woedde de afgeloopen nacht, ontwortelde en beschadigde vele vruchten- en andere boomen en zette tegen de morgen alle buitenpolders onder water zoodat nog veel vee verdronk er en waarschijnlijk van de daarin staande gewassen niet veel terecht zal komen. 25 procent van het water is thans verdwenen uit de buitenpoders die thans een treutige aanblik leveren. De aardappels zijn zwart en gaan alle dood, de beetwortelen staan iets beter en de overige gewassen zijn bijna waardeloos – het hooiland onder een vette slib bedolven alles tesamen genomen is de schade kolossaal groot ….
Ook met de stormvloed van 1916 was er veel schade. De secretaris-penningmeester F. van der Poest-Clement riep de ingelanden op voor een spoedvergadering daar de Kijvelandsekade, ook wel de Sluiperskade genoemd, was doorgebroken. Nadat eerst de Albrandswaardsedijk was opgehoogd, waarbij een put werd gegraven die daarna de Poortugaalse ijsbaan is geworden (zie foto hierboven en hieronder in blauw), is men in 1939 begonnen de Kijvelandsekade op te hogen.
Dit werk geschiedde in het kader van de werkverschaffing. Werklozen moesten, ongeacht hun beroep, zwaar grondwerk doen. Met als enig hulpmiddel een schop en een kruiwagen. Een grondwerker van beroep kon een weekloon van vijftien gulden verdienen. Meer geld was, ongeacht het verzette werk, niet beschikbaar. En een sigarenmaker uit oud-Beijerland bijvoorbeeld verdiende in een hele week maar vijf gulden.
Om aan meer grond te komen werden de bestaande zomerdijken zoals de Slaperskade, afgegraven en kwamen de buitenpolders ook binnendijks te liggen. De totale oppervlakte van de Kijvelanden is:
– Binnenkijveland 70 ha
– Buitenkijveland 18 ha
– Slobbegors 16 ha
– Het Hongerland 6 ha
Bronnen:
Arie Beukelman Czn – Heemraad Waterschap IJsselmonde (augustus 1999)
Bewerkt door Cees van der Stoep (maart 2002)
Ook interesse in de cultuurhistorie van dit gebied? Wordt dan lid van de V.V.P.A. en/of van een van de “kringen” die de polders een warm hart toe dragen en waken over ons cultureel erfgoed. Stuur een mailtje naar mailto:info@vvpa.nl en we nemen contact met u op.